Verstedelijking, industrialisatie, consumentisme en de toename van de wereldbevolking zijn de belangrijkste oorzaken van milieuvervuiling. Hoewel de technologie die zich parallel aan de industrialisatie heeft ontwikkeld het dagelijkse leven gemakkelijker heeft gemaakt, heeft deze de mensheid niet beschermd tegen luxe en consumptiegekheid. Tegenwoordig zijn consumptiegewoonten veranderd in een ramp die de mensheid en andere levende wezens bedreigt, met problemen zoals milieuvervuiling, aantasting van de ozonlaag, opwarming van de aarde en verlies van biodiversiteit.[1]
Mensen beseften de schade van roekeloos middelengebruik en consumentenwaanzin te laat. Bewustwording van problemen zoals het snelle uitsterven van soorten en de vernietiging van de natuur begon pas in de jaren 1970 te ontstaan. Na deze bewustwording ontstond het concept van “duurzaamheid” om de natuur te beschermen. De term duurzaamheid werd voor het eerst gebruikt in het Brundtland-rapport van de Wereldcommissie voor Milieu en Ontwikkeling in 1987 en maakt sindsdien deel uit van ons leven.
Duurzaamheid wordt gedefinieerd als het voldoen aan de behoeften van het heden zonder de mogelijkheid van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien te compromitteren, waarbij de hoeveelheid en kwaliteit van de bronnen onaangetast blijven. Met de toenemende milieuproblemen van vandaag is het concept van duurzaamheid prominenter geworden en wordt het belang ervan steeds meer door mensen begrepen.[2]
Er zijn uitdagingen bij het bereiken van duurzaamheid op verschillende gebieden. Vanuit ecologisch perspectief zijn problemen zoals opwarming van de aarde, schaarste aan bronnen, gebrek aan schoon water, ontbossing en verlies van biodiversiteit urgent; sociaal gezien zijn problemen zoals inkomensongelijkheid en het daaropvolgende onvermogen om in basisbehoeften te voorzien voorbeelden.
Een van de grootste problemen van vandaag is de onverantwoorde manier waarop productie en consumptie plaatsvinden. De niveaus van productie en consumptie nemen dagelijks toe, en als dit doorgaat, zullen onze bronnen niet alleen onvoldoende zijn om in onze behoeften te voorzien, maar kunnen ze helemaal uitgeput raken.
Meer dan 80% van het wereldwijde energieverbruik wordt geleverd door niet-hernieuwbare energiebronnen zoals fossiele brandstoffen. De beperkte aard van oliereserves en de hoge kosten van bestaande alternatieven hebben een negatieve invloed op het ecosysteem, de industrie en de leefomstandigheden. Daarom is het cruciaal dat productie en consumptie duurzaam zijn.[3]
In 2016 heeft de Verenigde Naties een 17-punten duurzaamheidsdoel opgesteld, waaronder “verantwoorde productie en consumptie.” Deze benadering omvat de hele levenscyclus van producten van productie tot gebruik, hergebruik, recycling en uiteindelijke verwijdering. Praktijken van verantwoorde productie en consumptie zijn essentieel voor het aanpakken van milieuproblemen zoals klimaatverandering, lucht- en watervervuiling en de uitputting van materiële bronnen, terwijl ook een sociaal verantwoordelijke en economisch stabiele toekomst wordt gegarandeerd.[4]
Een van de belangrijkste doelen van dit streven is het efficiënt gebruik van bronnen, inclusief afvalvermindering en energiebesparing, wat impliceert dat het aantal gebruikte bronnen wordt verminderd en hergebruik wordt gemaximaliseerd, evenals het gebruik van milieuvriendelijke producten. Een ander doel is om sociale verantwoordelijkheid te verbeteren en ervoor te zorgen dat werknemers in de productie op een waardige en respectvolle manier worden behandeld, door humane arbeidsomstandigheden te creëren en te verbeteren.
Duurzame productie en consumptie zijn wereldwijd erkende doelen. Om duurzaamheid te bereiken en een leefbare wereld voor toekomstige generaties achter te laten, hebben sommige landen maatregelen genomen, nieuwe beleidsmaatregelen ontwikkeld en vooruitgang geboekt bij het bevorderen van verantwoorde productie en consumptie.[5]
Duitsland is een voorbeeld van een land dat veel werk heeft verricht op het gebied van hernieuwbare energie, efficiënt gebruik van bronnen en duurzame productieprocessen. De Duitse overheid heeft verschillende beleidsmaatregelen ingevoerd om verantwoorde productie en consumptie te ondersteunen, waaronder stimulansen voor het gebruik van hernieuwbare energie, regelingen om uitstoot te verminderen, en investeringen in duurzame technologieën. Daarnaast hebben veel Duitse bedrijven duurzame bedrijfspraktijken aangenomen en hebben ze geleid tot de ontwikkeling van milieuvriendelijke producten.[6]
Een ander voorbeeld is Zweden, dat een lange traditie van duurzaamheid heeft en ambitieuze doelen heeft gesteld, naast de doelen van de Verenigde Naties, om uitstoot te verminderen en duurzame productieprocessen te bevorderen. De Zweedse regering heeft verschillende beleidsmaatregelen ingevoerd om duurzame productie en consumptie te ondersteunen, waaronder uitstootbelastingen en investeringen in hernieuwbare energie. Beide landen hebben veel succes geboekt in hun implementaties.[7]
Afvalvermindering en verantwoorde consumptie zijn nauw verbonden. De productie van goederen leidt tot afval, wat, zoals eerder genoemd, leidt tot de uitputting van natuurlijke bronnen en toenemende vervuiling. Elk product dat we kopen, anders dan onze behoeften, schaadt de natuur. Het verminderen van afval is een van de belangrijkste en effectiefste stappen die individuen kunnen nemen.
Om verantwoord te consumeren, kunnen we kiezen voor milieuvriendelijke en duurzame producten, recycling bevorderen, energie en water besparen, bedrijven ondersteunen met milieuplichten en bewustzijn vergroten. Deze methoden zullen ons helpen om meer milieuvriendelijke consumptiegewoonten te ontwikkelen door het efficiënter gebruiken van bronnen.
De wereld is in gevaar, en hoewel de inspanningen laat zijn herkend en nog steeds onvoldoende zijn, is er veel werk te doen voor staatsambtenaren, overheden en individuen. Naast het nemen van stappen om de natuur te beschermen, moeten staten en individuen zich bezighouden met activiteiten die bewustzijn vergroten. Natuurlijk staat het beperken van de productiefrenzie en consumptie voorop in deze stappen.
[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Sustainability
[3] S. Lorek ve D. Fuchs, “Strong Sustainable Consumption Governance-Precondition for a Degrowth Path?”, Journal of Cleaner Production, Vol. 38, January 2013, s. 36–43.
[6] https://www.oecd-ilibrary.org/sites/33f83767-en/index.html?itemId=/content/component/33f83767-en
