Fotoğraf ve Çizim: İclal Kırman
Mesleğine olan tutkusunun çocukluğundan beri devam ettiğini belirten uçak mühendisi Muhammed Karayel: “Bu sektör hata kabul etmiyor.”
Neden uçak mühendisliği? Hayalinizdeki meslek bu muydu?
Muhammed Karayel: Çocukluğumda, jet uçakları alçaktan geçtiğinde, diğer çocuklar kaçarken ben uçakları daha yakından görebilmek için daha yüksek bir yere çıkmaya çalışırdım. Uçakları çok severdim, dolayısıyla hayalimdeki mesleği yapıyorum.
Sivil havacılık ve savunma sanayiinde uçak mühendisi ne iş yapar?
Uçak mühendisi; hava araçlarının tasarlanması ve yapım projelerinin hazırlanması, üretilmesi, geliştirilmesi, bakım, onarımı ve işletilmesi konularında çalışan kişidir. Sivil havacılık sektöründe çalışmayı tercih edenler, havayolu şirketlerinin teknik birimlerinde ya da uçak parçaları için bakım, onarım ve tamir hizmetlerinde, uçak kiralama, alım ve satım işlemleri yapan şirketlerde, sivil havacılık kurumlarında, uçak ve uçak motoru üreten şirketlerde çalışabilirler.
Savunma sanayiinde ise askerî uçak üretimi, füze ya da savunma sistemleri üreten şirketlerde devam eden çok sayıdaki projenin birine dâhil olarak üretim ve AR-GE gibi farklı bölümlerde görev alabilirler. Çalışılan proje; bulunulan birime bağlı olarak değişse de savunma sanayiinde çalışanlar, sivil havacılık sektöründe çalışanlara göre daha fazla mühendislik yaparlar. Savunma sanayiinde görev yapan uçak mühendisleri, genel olarak planlama, yapısal analiz, akışkanlar ve ısı iletimi, tasarım, araştırma ve geliştirme, prototip üretimi gibi farklı konularda hizmet verebilirler.
Meslek hayatınız boyunca unutamadığınız bir hatıranızı bizimle paylaşır mısınız?
Bir uçak sahibinin yüzündeki sevinç ve şaşkınlık… Arızalı bir uçak gelmişti çalıştığım şirkete; altı tane bakım merkezi gezmiş, ama arızası çözülememişti. Toplantıda bu durum izah edilince teknik sorumlusu ile görüşüp arızanın detaylarını aldık. Üç kişilik bir ekiple 12 saat içinde arızayı giderip uçağı uçuşa hazır bir şekilde teslim ettiğimizde yetkili şahıs inanamamış, defalarca kontrol etmişti. Yüzündeki şaşkınlığı hâlâ unutamam. Uçuş mühendisi olarak görev yaptığım dönemde kokpitte iken uçağa yıldırım çarpması; duyulan gürültü ve uçak sistemlerinin hepsinin kapalı olması ile birlikte (filmlerdeki gibi) o mavi ışığın uçağın içinden akıp gitmesi… Yine bir gün pist başında uçak kalkış için hızlandığında, hızımız 100 knotta iken uçağın sol motorunda yangın çıkması ile kalkıştan vazgeçmiş olmak heyecanlı, ama tehlikeli durumlardı.
Size göre mesleğinizin eksileri ve artıları nelerdir?
Artıları: İlerleyen teknoloji ile birlikte sürekli kendinizi yenileyebileceğiniz bir sektör. İnsanların daha hızlı ulaşım ihtiyacı ile birlikte uçak sayısının artması ve bunun sonucu olarak genişleyen bir iş alanı. Uluslararası bir sektör olması sebebiyle çalıştığınız insanların farklı millet ve kültürden olma ihtimali… Eğitim ya da uçuş görevlerinden dolayı dünyanın birçok ülkesine seyahat etme imkânı bulabiliyorsunuz.
Eksileri: İnsan faktörü ön planda olması sebebiyle hata payı var, ama hata kabul etmeyen bir sektör. Yapacağınız bir hata kendinize ya da başka insanlara zarar verebilir. Planlı ve zamanında bitirilmesi gereken projeler sebebiyle üzerinizde bir baskı oluyor.
Meslek seçecek gençlere neler söylemek istersiniz?
Her şeyden önce insan sevdiği mesleği yapmalı. Her gün “Yine mi?!” diye şikâyet edeceği değil, işe gitmek için can atacağı bir mesleği olmalı. Sevdiğiniz işi yaptığınızda başarılı ve mutlu olmak daha kolaydır. Bunun yanında kişinin kendisini her konuda yetiştirip geliştirmesi gerekir. En az bir yabancı dili çok iyi seviyede bilmeli ve meslekî donanımını geliştirmek için elinden gelen her şeyi yapmalıdır.
* Aynı uçuşta görevli olan pilotlar aynı yemeği yemezler. Bunun sebebi şudur: Bir gıda zehirlenmesi yaşanırsa diğer pilot uçuşu sürdürebilir.
* Hava trafiği gözlem raporlarına göre herhangi bir anda gökyüzünde, 8.000 ile 20.000 arasında uçak vardır.
* Pilot olmak için başarının ve yabancı dilin yeterli olacağını düşünenler yanılıyor. Pilot olabilmek için detaylı sağlık kontrolünden geçmek ve istenen şartları yerine getirmek gerekiyor.
* Uçak yükseldikçe hava incelir ve uçağın üzerindeki sürtünme kuvveti azalır. Uçak mühendisleri tarafından geliştirilen sistemler sayesinde uçak daha kolay ve hızlı uçar. Bu da daha az yakıt ve maliyet demektir.
