Sualtı dünyasında görmeye alışık olduğumuz balıkların içerisinde nadir de olsa bazı türler, bizleri şaşırtarak suyun dışında da arz-ı endam edebiliyor. Yeryüzündeki bütün hâlleriyle, hepimizi hayretten hayrete sürüklüyorlar. İşte bu ilginç balıklardan biri de “tırmanan levrek” (Anabas testudineus) olarak isimlendirilen balıktır. Rabbimizin harikulade özelliklerde yarattığı bu balık, 6–10 gün boyunca karada yaşayabiliyor. Solungaçlarının etrafındaki yüzgeçleriyle yerde rahatlıkla yürüyebiliyor, yollarda karşıdan karşıya geçebiliyor, hatta isminin hakkını verircesine ağaçlara bile tırmanabiliyor.
Tırmanan levrek balığı, Sri Lanka’dan Hindistan’a, doğudan Çin’e ve Wallace Hattı’na kadar Asya’ya özgü kemikli bir balık olarak biliniyor.[1] Fakat Avustralya veya Papua Yeni Gine gibi bazı ülkelerde de onlarla karşılaşılabiliyor.
Genel Özellikleri
Boyları 25 cm’ye kadar uzayabilen tırmanan levreklerin renkleri, yeşil veya kahverengidir. Ortalama sekiz yıl ömür sürer ve eşeyli üreme ile ürerler.[2] Genellikle osilatör siyanobakterileri ile beslenen, agresif balıklardır. Yutulduklarında kuşların veya diğer balıkların boğulmasına sebep olurlar. Bu yüzden, James Cook Üniversitesi araştırmacılarından Nathan Waltham, bu balıkların yaşama alanları dışında bir bölgeye geldiklerinde, oradaki habitatın dengesini bozabileceğini belirtmiştir.[3] Nitekim 2015 yılında, Avustralya’da karşılaşılan tırmanan levrekler, bölge halkında paniğe yol açmıştır. Ağaca tırmanabilen, karada nefes alabilen ve diğer canlıları öldürebilen bu sıra dışı balıklar, o bölgede endişeye yol açmıştır.
Bütün mahlukatını kusursuz bir tasarrufla yaratan, onların bütün âzâ ve cihazatını uyumlu kılan Rabbimiz, bu balığı da öyle harika özelliklerle donatmıştır ki nemli tutulduğu sürece su dışında uzun süre hayatta kalabilir. Altı aya kadar kurumuş dere yataklarının çamurunda kış uykusuna yatarak hayatına devam edebilir.
Özel Solunum Organları
Tırmanan levreklere, solungaçlarının yanında atmosferik havayı soluyabilmelerini kolaylaştırılan özel solunum organları da lütfedilmiştir. Bu sebeple oksijeni tükenmiş sularda da yaşayabilir ve bir su kütlesinden diğerine kolaylıkla göç edebilirler.[4]
Tırmanan levreklerin üç solunum organı tespit edilmiş ve bunlar üzerinde elektron mikroskoplarıyla detaylı çalışmalar yapılmıştır.[5] Solungaç yapılarının, diğer balıklarınkine benzer olduğu görülmüştür. Sadece su/kan bariyerlerinin kalınlığı diğerlerine göre daha fazladır. Kalınlığın fazlalığı, çok katmanlı bir epitelden kaynaklanmaktadır.
Bu balıkların diğer iki hava soluyan organı incelendiğinde ise, zarları hususî olan özel solunum adacıkları ve labirent plakalar ile karşılaşılmıştır.[6] Bütün bu yapıların gaz değişimi için özel bir tasarrufla, ince ince hassas ölçülerle donatıldığı görülmüştür. Mesela hava/kan bariyerlerinin sadece 0,12—0,3 μm olduğu her iki organın solunum adacıklarının paralel kan kanallarının, sütun şeklinde yapılarla ayrıldığı tespit edilmiştir.
Bütün masnuat-ı İlahî gibi bu balık da harikulade özellikleriyle bizlere çok kıymetli hakikatler fısıldar. Mahlukatını hikmetli iradesiyle, kusursuz yaratan ve yaşatan Rabbimizdir. O dilerse, balıkları suda yüzdürür, dilerse de sudan çıkarıp ağaçlara tırmandırır.
Dipnotlar
[1] en.wikipedia.org/wiki/Anabas_testudineus
[3] www.mensjournal.com/adventure/climbing-perch-fish-that-can-crawl-threaten-mainland-australia/
[4] Perera Pact ve ark. “Captive Breeding of Anabas testudineus (Climbing Perch) under Semi-artificial Conditions for the Mass Production of Fish Seed for Conservation and Aquaculture”, Insight Ecology, February 2013.
[5] G. M. Hughes ve J. S. Dutta Munshi, “Fine structure of the respiratory organs of the Climbing Perch, Anabas testudineus”, Journal of Zoology, 170(2):201–225.
[6] J. S. Munshi ve ark. “Morphology and vascular anatomy of the accessory respiratory organs of the air-breathing climbing perch, Anabas testudineus,” American Journal of Anatomy, 1986 Jul;176(3):321–331.
