Bazı insanlarda “araknofobi” adı verilen örümcek fobisi vardır. Adını duymak bile onları korkutur. Gördükleri zaman hemen kaçmak veya onları öldürmek isterler.
Bu fobinin bir kısmı, örümcekler hakkında inanılan yanlış bilgilerden kaynaklanmaktadır.[1] Sözgelimi örümceklerin hepsinin zehirli ve çok tehlikeli oldukları zannedilir. Zehirli olanları vardır, fakat çok zehirli olarak bilinen tarantulaların ısırığı ile ölmüş bir kişi yoktur. Ayrıca zehirli örümceklerin en çok bulunduğu yer olarak tanınan Avustralya ve Brezilya’da son 20 yılda ölümle sonuçlanan vaka sayısı 10’dan azdır.
Başka bir ön yargı ise, neyin ısırdığını bilmediğimiz zamanlarda onları suçlamaktır. Mesela bir kızarıklık ve kaşıntı görüp bir böcek tarafından ısırıldığımızı düşündüğümüzde, aklımıza ilk gelen örümceklerdir.
Bizi hemen ısıracaklarını düşünmemiz de başka bir yanlış düşüncedir. Onlar sadece korktuklarında veya tehdit edildiklerinde, kaçamayacaklarını fark ederlerse ısırırlar. Sydney Üniversitesi Biyolojik Bilimler Bölümünden Lizzy Lowe, 30 yıl içinde on binlerce örümceğe dokunduğunu ve sadece iki defa ısırıldığını söylemektedir.[2] Bu iki ısırık da ciddiye almaya bile değmeyecek etkilere sebep olmuştur.
Harikulade İlhamlar
Örümceklerden ilham alınan bir özellik (biyomimetik), tüylerinin hidrofobik olması, yani suyu itme hususiyeti taşımasıdır.[3] Örümceklerin tüy yapısından ilham alan mühendisler, su tutmayan bir yüzey yapmayı başarmıştır. Su damlacıkları bu yüzey üzerinde cıva gibi durmakta, temas ettiği yüzeyi ıslatmamaktadır. Bu buluşla; kirlenmeyen kumaşlar, buğulanmayan camlar ve daha az yakıt harcayan ulaşım araçları yapmak gibi birçok yeni icadın yolu açılmıştır.
Florida Üniversitesi Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Profesörü olan Wolfgang Sigmund, örümcek tüylerinin su tutmayan özelliklerinden ilham alarak mikroskobik elyaflar yapmaya başlamış ve çok başarılı sonuçlar veren bir malzeme üretmiştir. [4] Elde edilen bu yeni malzemenin kendini temizleme, kimyasal madde içermeme, daha güvenli ve daha ekonomik olma gibi birçok özelliği vardır.
Bilim insanları, örümceğin bu hususiyetinin, tüylerinin şekli ve dokusundan kaynaklandığını fark etmiştir. Bu dokunun özelliği, tüylerin hem uzun hem kısa, hem kıvırcık hem de düz olarak sıralanmasıdır.
Diğer canlılar gibi örümcekler de Rabbimizin sonsuz ilim, kudret, hikmet ve şefkat gibi sıfatlarının dokuduğu birer nakıştır. Cenab-ı Hakk’ın isim ve sıfatlarına ayna olmaları cihetiyle hayvanlara da ibretle nazar etmek gerekmektedir.
Örümceklerin ilhama vesile olduğu başka bir çalışma da şu şekildedir: Nature dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, Manchester Üniversitesinde mekanik ve uzay bilimleri alanında araştırmacı olan Dr. Mostafa Nabawy ve ekibi, sıçrayan örümcekler üzerinde çalışmalar yapmaktadır.[5] Örümceklerin hareketlerini inceleyip onları evcilleştirmeye çalışmaktadırlar. Tabiatta şimdiye kadar tespit edilen 35 bin örümcek türünden altı bin tanesi sıçrayabilmektedir. Çalışmanın hedefi, örümcekleri modelleyerek sıçrayabilen mikro robotlar yapmaktır. Çünkü bugün hâlâ küçük ölçekte robotlar yapılamamaktadır.
Çok uzun ve zor çalışmalar neticesinde “Kim” adını verdikleri bir örümceği eğitmiş ve istedikleri gibi atlama yaptırabilmişlerdir. Araştırma grubunun gözlemlerine göre, Kim atlama yapmadan önce yükseklerde gösteri yapan sporcuların kendilerini bir kurtarma halatıyla bağladıkları gibi ipeksi ağını bulunduğu yere sabitlemekte ve iple birlikte hareket etmektedir. Dr. Nabawy, örümceklerin vücutlarında meydana gelen hidrolik basıncın ve ani gelişen kas kuvvetinin mikro robot çalışmalarına ışık tuttuğunu belirtilmektedir.
O zaman, gelin biz de bir böcek gördüğümüz zaman öldürmek yerine ondaki ilahî sanatları görmeye çalışalım. Muhteşem organ, mekanizma ve sistemlere sahip olan varlıklara zarar vermekle, Rabbimizin isim ve sıfatlarına ayinedarlık yapan canlılara zarar vermiş olacağımızı unutmayalım.
Dipnotlar
[1] “Myth: Deadly Australian/Brazilian spiders”
[2] “The creepy and the crawly: Spider myths busted!”
[3] “Water Repellent Properties of Spiders: Topographical Variations and Functional Correlates”
[4] “Water-blocking material mimics spider hair”
[5] “Energy and time optimal trajectories in exploratory jumps of the spider Phidippus regius”
