Sonsuz ilim sahibi Allah Teâlâ (celle celâluhu), canlı cansız her şeyi, Zât’ının bilinmesi ve tanınması için yarattı.[1] Bu sebeple arif gönüller, kâinata merak ve ibret nazarıyla bakıp bir hikmet dersi çıkarmaya çalıştı. Derunî bir sükûneti barındıran gökyüzü, her zaman insanın araştırma iştiyakının yoğunlaştığı noktalardan biri oldu.
“Hiç üzerlerindeki göğe bakmazlar mı? Bakıp da Bizim onu nasıl sağlamca bina ettiğimizi, onda en ufak bir çatlaklık, dengesizlik olmadığını düşünmezler mi?” (Kâf, 50/6).
Krallar, saraylarının tavanlarını rahatlık ve genişlik hissi vermeleri için nakış ve ziynetlerle donatır. Ancak süslü tavanlara bakmak gökyüzüne bakmaya benzemez.[2] Birkaç hayranlık dolu bakıştan sonra usanç verir, güzelliği daimî olmaz. Sâni-i Zülcemâl’in halk ettiği, bulutlarla müzeyyen gök kubbe ise insana bıkkınlık vermez; kendisine dönen ruhlara sağanak sağanak inşirah sunar.
İmam Gazali, Gökyüzüne Bakmanın Faydaları isimli kitabında, semaya bakmanın faydalarını şöyle sıralar: “Üzüntüyü eksiltir, vesveseyi azaltır, evham korkusunu giderir, Allah’ı hatırlatır, kalbinde Allah’a karşı saygı yeşertir, olumsuz fikirleri siler, sevda hastalığına fayda verir, müştak olanları teselli eder ve birbirini sevenlere ünsiyet verir. O sema ki dua edenlerin kıblesidir.”2 der.
İnsan, renklerin göz için en uygun olanıyla inşa edilmiş gökyüzüne bakarak Allah’ın ilminin sınırsızlığını fark eder, O’na olan bağlılığını ve teslimiyetini güçlendirir. Sonsuz bir ilmin karşısında, kederlerini bir kenara bırakıp düşünmeye koyulur. Sıkıntılarından ve dertlerinden sıyrılır. İçindeki boşluklar, gökyüzündeki çeşmelerden akan mavimtırak huzur sızıntılarıyla dolar.
Peki, gökyüzünün mavi renginin arkasındaki hikmetler nelerdir?
Çizim: Azra Ordueri
Renk Terapisi: Mavinin İnsan Psikolojisi Üzerindeki Etkileri
“Yeryüzünde türlü türlü renklerle, her çeşitten bitki ve hayvan olarak sizin için yarattığı daha neler neler var! Elbette bunda düşünen kimseler için alınacak ibret var.” (Nahl, 16/13).
Renkler, insanlar üzerinde hem psikolojik hem de fizikî etkilere sebep olabilmektedir.[3] Her renk belirli bir dalga boyuna sahip, düşük veya yüksek titreşimlerle karakterizedir. Renk terapisinde, renklerin farklı frekanslara ve düşük veya yüksek titreşimli enerjiye sahip olmalarının, birtakım psikolojik sonuçlara yol açtığı kabul edilir. Tedavi sırasında renklerin etkilerini izlemek için kan basıncı ölçümleri, kalb atış hızındaki değişiklikler ve kas gerilimi indeksi kullanılır.
İnsan gözleri farklı renklere mârûz kaldığında, nöronların ilişkisi ve tepkisi farklıdır.[4] Algılanan renkler, yaratılış kanunları çerçevesinde, sempatik ve parasempatik sinir sistemi üzerinden bazı etkilere vesile olur ve böylelikle birtakım nöro kimyasal maddeler salgılanır. Mavi, parasempatik sistemini uyaran bir etkiye sahiptir. Sonuç olarak, kan basıncı ve kalb atış hızı düşer ve insanda bir rahatlama hissi oluşur.[5]
İbn-i Sina, 1025 yılında tamamladığı El-Kanun fi’t-Tıb isimli eserinde, hastalıkların teşhisi ve tedavisi için renkleri kullandığından bahsetmiş, mavinin kan akışını yavaşlattığını ve sakinleştirici özelliklere sahip olduğunu gözlemlemiştir.[6]
Yeni Zelanda’nın başkenti Wellington’da gerçekleştirilen başka bir araştırmada, mavi ve yeşil alanlarla sık temasın, psikolojik sıkıntılara karşı faydaları incelenmiştir. Yeşil ve mavi alanların, tedavi edici veya rahatlatıcı mekânlar olduğu ve şehir ortamlarında hissî uyaranları azaltarak zihnî rahatlama ve psikolojik sıkıntıyı azaltma rolü gördüğü kabul edilmiştir.[7]
İnsanın hikâyesinde yer ve zaman değişse de aynı kalan tek şey bir kubbe gibi etrafımızı saran Rahmet-i Rahman’ın mavi renk ile donattığı gökyüzüdür. Hayatının her karesini tefekkür atkılarıyla örgüleyen[8] bir Peygamberin ümmeti, gökyüzünün yaratılışındaki hikmetleri anlamalı ve tefekkürü sürekli hâle getirmelidir. Böylelikle mârifetullah ve muhabbetullahın içinde saklı olan safi lezzete erişebilir.
Dipnotlar
[1] M. Fethullah Gülen, Kırık Testi-1, İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 211.
[2] İmam Gazali, Gökyüzüne Bakmanın Faydaları, İstanbul: Nesil Yayınları, 2023.
[3] S. Sinem Akbulak, “Mekânlar ve Renk Psikolojisi”, Çağlayan, Eylül 2022.
[4] Jueying Lyu, “Analysis of the Effect of Different Types of Colors on Human Behavior and Emotion”, Proceedings of the 2022 3rd International Conference on Mental Health, Education and Human Development (MHEHD 2022), s. 1060.
[5] Hasan Aydınlı, “Renklere Açık Ruh Dünyamız”, Sızıntı, 2004.
[6] L. Mayer, R. Bhikha, “The Historical Significance of Colour”, Ibn Sina Institute of Tibb, 2014,
tibb.co.za/philosophy-of-Tibb.html
[7] D. Nutsford , A. L Pearson, “Residential exposure to visible blue space (but not green space) associated with lower psychological distress in a capital city,” Healt&Place, 2016, s. 70–78.
[8] M. Fethullah Gülen, Kalb İbresi (Kırık Testi-9), İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 124.
