Hollanda, dünya kesme çiçek ihracatının %49’unu, saksı çiçek ihracatının da %48’ini elinde bulundurur.
Hollanda’daki çiçek yetiştiricilerinin çoğu aile şirketidir. Bu şirketler, 1960’tan sonra bulunan ve ekonomiye canlılık getiren doğal gazla ısıtılan seralarda çiçek yetiştirirler.
Dünyanın en büyük çiçek mezadı, Hollanda’nın Aalsmeer şehrinde bulunur. Bu şehirdeki mezat binası, dünyanın en büyük dördüncü ticarî yapısıdır (518.000 metre kare) ve Avrupa’nın en büyük havayolu taşımacılık merkezlerinden biri olan Amsterdam Schiphol Havalimanının yakınlarında yer alır.
Bütün dünyadaki kesme ve saksı çiçek ticaretinin %35’i bu mezat aracılığıyla gerçekleşir. Mezatta yılda yaklaşık 3,3 milyar gül ve 1,7 milyar lale satılır.
Mezat işlemlerinde çiçek fiyatları Hollanda mezat yöntemine göre belirlenir. Bu metotta özel bir saat kullanılır. Kadran yüksek bir fiyattan, hızlı bir şekilde geriler. Amfi şeklindeki mezat odasında bulunan alıcılardan ilk düğmeye basan çiçekleri alır. Bu metodun 1870’li yıllarda, yetiştiricilerin pazarda geçirdiği süreyi azaltmak maksadıyla Hollandalı bir çiftçi tarafından bulunduğu söylenir. Şu anda mezat binasındaki farklı odalarda yer alan, özel olarak tasarlanmış 35 saatin yardımıyla saatte 1000’e yakın ticarî işlem gerçekleştirilir (Yaklaşık dört saniyede bir işlem).
Mezada dair bazı veriler:
- Yıllık ciro: 4,6 milyar avro
- Bir yılda işlem gören kesme ve saksı çiçek sayısı: 12,1 milyar
- En çok rağbet gören çiçekler: gül, lale ve kasımpatı
- En çok ihracat yapılan ülkeler: Almanya, Birleşik Krallık, Fransa, İtalya ve Belçika
- Bir günde yapılan ticari işlem: 100.000
- İşlem gören kesme ve saksı çiçek türü: 30.000
- Üye sayısı: 4031
- Alıcı sayısı: 2,465
- Çalışan sayısı: 2,636
Yetiştiricilerden müşterilere uzanan zincir şu şekildedir: Kuşluk vaktinde kesilen çiçekler öğle üzeri özel makineler yardımıyla tasnif edilir. Transport yapılacak şekilde paketlenip kalitelerine göre etiketlenir. Saat 22.00’den önce mezat binasına götürülür ve o gece soğuk hava deposunda saklanır. Saat 4.30’da depodan alınarak büyük bir salona götürülür, numaralanır ve özel raylarda otomatik hareket eden vagonlara yerleştirilir. 6.30’da mezat başlar. Mezat odalarındaki bilgisayarlarla kontrol edilen özel saatlerde yetiştirici, ürün, fiyat ve kaliteyle ilgili bilgiler yer alır.
Mezat sona erdikten sonra çiçekler transport edilecek şekilde yeniden paketlenir. Sözgelimi New York’a ihraç edilen çiçekler, Amsterdam Schiphol Havalimanından hareket eden ve sekiz saatlik bir uçuşla New York’a ulaşan uçaklarla gönderilir. Daha sonra yük boşaltılıp teftiş edilir, gümrük işlemleri yapılıp depolanır. Aalsmeer’deki çiçekler 48 saat içinde New York’taki satıcıya ulaştırılır. Avrupa’daki karayolu nakliyesi de 48 saat içinde gerçekleşir. Kesildikten sonraki 10–12 gün içinde çiçeklerin değeri 0’a doğru gittiği için zamanlama büyük önem taşır.
Mezatlar yetiştiricilerin oluşturdukları kooperatifler tarafından kontrol edildiği için alıcıların değil yetiştiricilerin avantajına göre ayarlanmış bir sistem mevcuttur. Mesela mezat saatleri çok hızlı hareket eder, bu da alıcıları çabuk karar vermeye zorlar ve kendi aralarındaki rekabeti artırır. Deneyler de göstermiştir ki saatin hızı arttıkça ürünün fiyatı da artmaktadır. Ayrıca büyük alımlarda hizmet masrafları arttığı için tek bir firmanın rekabete girmeden toptan alımlar yapması makul olmamaktadır.
Hollanda’daki çiçek mezatlarını tehdit eden unsurlar ise şu şekildedir:
- Büyük şirketler, mezada girmeden, İspanya ve diğer ülkelerdeki yetiştiricilerden, aracılar olmadan büyük alımlar yapmaktadır.
- Yoğun ticarî faaliyet beraberinde trafik yoğunluğunu da getirmiştir.
- Kenya, İspanya, İsrail, Hindistan ve Kolombiya bu sektörde Hollanda’nın en önemli rakipleridir. Hollanda’da iş gücünün pahalı olması, çevreyle ilgili düzenlemelerin baskısı ve doğal gaz fiyatlarının artırılmasıyla ilgili siyasi eğilimler bu rakipleri gittikçe avantajlı konuma getirmektedir. Ziraat teknolojilerinin transferi ve havayolu taşımacılığının ucuzlaması da rakipleri güçlendirmektedir. Bu ekonomik baskılar sebebiyle Hollandalı yetiştiriciler katma değeri yüksek çiçeklere yönelmektedir.
Aalsmeer’deki mezada rakip olan ve 1994 yılında kurulan Tele Çiçek Mezadında ise, Kenya, Tanzanya ve Uganda gibi ülkelerden gelen çiçekler sunulmaktadır. Diğerlerinden farklı olarak bu mezada katılım bilgisayar aracılığıyla olmakta, ekranda çıkan saate göre klavyedeki tuşlara basılarak alımlar gerçekleştirilmektedir. Müşteriler çiçekleri görmemesine rağmen kalite, itimat ve itibar gibi unsurlara önem verildiği ve hızlı bir teslimat gerçekleştirildiği için (bazı siparişler yarım saat içinde müşterinin elinde olmaktadır) bu mezadın piyasadaki payı gittikçe artmaktadır. Enformasyon teknolojisindeki gelişmeler, sadece yetiştiricilerin değil bütün paydaşların yararına olan sistemleri desteklemektedir.
Kaynaklar
www.statista.com/topics/3732/flower-industry-in-the-netherlands/
